Depresja, wypalenie zawodowe, pracoholizm - na czym polegają różnice?
18 Styczeń 2023
Małgorzata Zięta
Od jakiegoś czasu czujesz się inaczej. Wiesz, że coś się zmieniło, ale nie potrafisz powiedzieć na której płaszczyźnie Twojego życia. Czy to z Tobą jest „coś nie tak”, czy z otoczeniem? Gdzieś w social mediach pojawiają się informacje o depresji, gdzieś o pracoholizmie, a jeszcze w innym miejscu o wypaleniu zawodowym. Zadajesz sobie pytanie, czy któryś z tych problemów może dotyczyć Ciebie, może ktoś z Twojego otoczenia zwraca na to uwagę. Czujesz złość, może smutek, pustkę, a może wszystko naraz. Chcesz sobie pomóc, albo ktoś chce pomóc Tobie, ale nie wiecie z czym się zmierzasz.
Depresja, pracoholizm, wypalenie zawodowe - wiemy, że to różne niedyspozycje, ale kiedy zaczynamy się nad nimi zastanawiać trudno nam zdefiniować co czuje osoba ich doświadczająca. Niestety nie da rady przedstawić objawów i różnic w trzech zdaniach, natomiast postaram się, żeby były jak najbardziej przejrzyste. Mam nadzieję, że ten krótki artykuł będzie swego rodzaju drogowskazem i początkiem zmian ku zdrowiu.
Od jakiegoś czasu czujesz się inaczej. Wiesz, że coś się zmieniło, ale nie potrafisz powiedzieć na której płaszczyźnie Twojego życia. Czy to z Tobą jest „coś nie tak”, czy z otoczeniem? Gdzieś w social mediach pojawiają się informacje o depresji, gdzieś o pracoholizmie, a jeszcze w innym miejscu o wypaleniu zawodowym. Zadajesz sobie pytanie, czy któryś z tych problemów może dotyczyć Ciebie, może ktoś z Twojego otoczenia zwraca na to uwagę. Czujesz złość, może smutek, pustkę, a może wszystko naraz. Chcesz sobie pomóc, albo ktoś chce pomóc Tobie, ale nie wiecie z czym się zmierzasz.
Czego dowiesz się z tego artykułu?
Depresja, pracoholizm, wypalenie zawodowe - wiemy, że to różne niedyspozycje, ale kiedy zaczynamy się nad nimi zastanawiać trudno nam zdefiniować co czuje osoba ich doświadczająca. Niestety nie da rady przedstawić objawów i różnic w trzech zdaniach, natomiast postaram się, żeby były jak najbardziej przejrzyste. Mam nadzieję, że ten krótki artykuł będzie swego rodzaju drogowskazem i początkiem zmian ku zdrowiu.
Czego doświadcza osoba cierpiąca na depresję?
Zazwyczaj pierwsze objawy są ignorowane, wypierane, bądź zupełnie niezauważane. Tłumaczymy sobie, że przecież każdy ma czasami gorszy czas, „weź się w garść, idź pobiegać” - te stereotypowe sformułowania wypowiadamy nawet sami do siebie. Należy jednak pamiętać, że „zdrowe” złe samopoczucie przechodzi, a jeżeli trwa za długo, może świadczyć o tym, że potrzebujemy pomocy specjalisty. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wyróżniła objawy opisane poniżej. Bardzo istotnym jest, że jeżeli chociaż pięć z nich utrzymuje się dłużej niż dwa tygodnie to potrzebujemy rozmowy z psychiatrą, psychoterapeutą, bądź psychologiem. Nie ignoruj przedłużającego się złego samopoczucia.
Odczucia towarzyszące depresji:
• czujesz smutek, pojawia się płaczliwość
• tracisz zainteresowanie rzeczami, które do tej pory Cię cieszyły
• zmniejsza się Twoja aktywność życiowa, pojawia się apatia
• czujesz się zmęczony, brakuje Ci energii
• zmienia się Twój apetyt (zmniejsza lub zwiększa)
• pojawiają się problemy ze snem (nie możesz zasnąć, budzisz się nad ranem, bądź jesteś nadmiernie senny)
• czujesz niepokój, lęk, lub podniecenie
• trudno Ci się skoncentrować i masz problemy z zapamiętywaniem
• masz poczucie bezużyteczności, bezsensu, winy, nisko się cenisz
• odczuwasz wewnętrzne napięcie
Odczucia towarzyszące depresji:
• czujesz smutek, pojawia się płaczliwość
• tracisz zainteresowanie rzeczami, które do tej pory Cię cieszyły
• zmniejsza się Twoja aktywność życiowa, pojawia się apatia
• czujesz się zmęczony, brakuje Ci energii
• zmienia się Twój apetyt (zmniejsza lub zwiększa)
• pojawiają się problemy ze snem (nie możesz zasnąć, budzisz się nad ranem, bądź jesteś nadmiernie senny)
• czujesz niepokój, lęk, lub podniecenie
• trudno Ci się skoncentrować i masz problemy z zapamiętywaniem
• masz poczucie bezużyteczności, bezsensu, winy, nisko się cenisz
• odczuwasz wewnętrzne napięcie
• pojawiają się myśli samobójcze
• może boleć Cię głowa, brzuch, w klatce piersiowej, mogą pojawiać się nerwobóle
• może boleć Cię głowa, brzuch, w klatce piersiowej, mogą pojawiać się nerwobóle
Depresja a wypalenie zawodowe:
W przeciwieństwie do wypalenia zawodowego depresja i uczucia z nią związane przenikają każdy aspekt życia; tracisz zainteresowanie wszystkimi lub prawie wszystkimi swoimi pasjami, zajęciami, nie czerpiesz już z ich wykonywania radości. Zazwyczaj w początkowych fazach wypalenia w pracy ludzie są wciąż szczęśliwi w innych sferach życia.
Jeszcze pracoholizm, czy już wypalenie zawodowe?
Każdy z nas jako pracownik ma swoje wartości, oczekiwania, postrzeganie otoczenia w którym funkcjonuje, co bezpośrednio wiąże się z zaangażowaniem w pracę. K. Ayers stworzył piramidę pasji, z której możemy wyczytać, że na wielkość zaangażowania mają wpływ kolejno: potrzeba szacunku, rozwoju, „bycia wewnątrz”, poczucia sensu, sukcesu. Kiedy mimo dużego zaangażowania nie są one zaspokajane, pojawia się zagrożenie wystąpienia m.in. pracoholizmu, czy wypalenia zawodowego.
Kryteria pracoholizmu
Norweskim naukowcom z Uniwersytetu w Bergen na podstawie badań przeprowadzonych za pomocą specjalnego narzędzia - Bergeńskiej Skali Uzależnienia od Pracy (ang. Bergen Work Addiction Scale) - udało się określić jakimi cechami osobowości charakteryzują się pracoholicy, a także wyszczególnić siedem specyficznych kryteriów pracoholizmu:
1. myślisz o tym, w jaki sposób możesz znaleźć więcej przestrzeni na pracę
2. spędzasz na niej znacznie więcej czasu niż pierwotnie zakładałeś_aś
3. pracujesz by ustąpiło poczucie winy, uczucie lęku, napięcia, bezsilności
4. osoby z Twojego otoczenia mówią Ci że pracujesz za dużo, ale to ignorujesz
5. odczuwasz stres gdy nie możesz pracować
6. zaniedbujesz swoje hobby, pasje, relacje na rzecz pracy
7. praca zaczyna negatywnie wpływać na Twoje zdrowie
1. myślisz o tym, w jaki sposób możesz znaleźć więcej przestrzeni na pracę
2. spędzasz na niej znacznie więcej czasu niż pierwotnie zakładałeś_aś
3. pracujesz by ustąpiło poczucie winy, uczucie lęku, napięcia, bezsilności
4. osoby z Twojego otoczenia mówią Ci że pracujesz za dużo, ale to ignorujesz
5. odczuwasz stres gdy nie możesz pracować
6. zaniedbujesz swoje hobby, pasje, relacje na rzecz pracy
7. praca zaczyna negatywnie wpływać na Twoje zdrowie
Domino, które prowadzi do wypalenia zawodowego
Badania przyczyn występowania pracoholizmu przeprowadzone przez A. Johnstone i L. Johnston wskazały, że jednym z ważniejszych czynników przekształcających zaangażowanie w pracoholizm jest presja dotycząca czasu pracy oraz zachowanie przełożonych, w wyniku których powstaje stres zawodowy.
Chroniczny stres i brak satysfakcji z wykonywanej pracy najczęściej skutkuje rozwinięciem wypalenia zawodowego, o czym mówi jego definicja. W różnicowaniu go z depresją i pracoholizmem WHO zaznacza, że wypalenie zawodowe omawiane jest w kontekście zawodowym nie wkraczającym w inne obszary życia, jak dzieje się to w depresji i „rykoszetem” w pracoholizmie.
Doświadczając zjawiska wypalenia zawodowego:
⁃ zaczynasz odczuwać, że Twoja energia do działania spadła, bądź całkowicie się wyczerpała
⁃ dystansujesz się od pracy, zaczynasz negatywnie podchodzić do wykonywanych obowiązków zawodowych, stajesz się cyniczny
⁃ zadania, które do niedawna wymagały od Ciebie niewielkiego nakładu energii i czasu aktualnie zajmują Ci go bardzo dużo, masz wrażenie, że nie jesteś w stanie ich wykonać,
Doświadczając zjawiska wypalenia zawodowego:
⁃ zaczynasz odczuwać, że Twoja energia do działania spadła, bądź całkowicie się wyczerpała
⁃ dystansujesz się od pracy, zaczynasz negatywnie podchodzić do wykonywanych obowiązków zawodowych, stajesz się cyniczny
⁃ zadania, które do niedawna wymagały od Ciebie niewielkiego nakładu energii i czasu aktualnie zajmują Ci go bardzo dużo, masz wrażenie, że nie jesteś w stanie ich wykonać,
- Twoja efektywność zdecydowanie spada
⁃ jeżeli Twoja praca w dużej mierze opiera się na relacji z innymi osobami pojawia się tzw. depersonalizacja, odbiorcy Twoich usług stają się Ci obojętni, nie odczuwasz w stosunku do nich empatii
⁃ jeżeli Twoja praca w dużej mierze opiera się na relacji z innymi osobami pojawia się tzw. depersonalizacja, odbiorcy Twoich usług stają się Ci obojętni, nie odczuwasz w stosunku do nich empatii
Tutaj znajdziesz listę wszystkich możliwych objawów towarzyszących wypaleniu zawodowemu
Nie jesteś sam, wsparcie jest bliżej niż Ci się wydaje
Depresja, pracoholizm i wypalenie zawodowe są różnymi niedyspozycjami, niemniej mogą z siebie wynikać. Depresja przenika przez wszystkie płaszczyzny Twojego życia, pustoszy emocjonalnie i zabiera radość życia. Pracoholizm jest często wynikiem dużego zaangażowania w pracę, w którym granice między życiem prywatnym, a pracą zaczynają się zacierać prowadząc do uzależnienia, a to często skutkuje wypaleniem zawodowym. Jego specyficzną cechą, odróżniającą je od depresji i pracoholizmu jest fakt, że „wypalenie stanowi końcowy wynik procesu stopniowej utraty złudzeń co do możliwości znalezienia sensu w pracy zawodowej.”
W każdym z powyższych problemów możesz zgłosić się do psychiatry, psychologa, psychoterapeuty i każda z tych osób, jeżeli tylko uzna, że istnieje konieczność połączenia psychoterapii z farmakoterapią pokieruje Cię dalej. Niemniej psychoterapia wydaje się być kluczowym narzędziem w dochodzeniu do zdrowia. Nie odkładaj wizyty u specjalisty na „za jakiś czas”, nie kieruj się stereotypami i przekonaniem, że „sam sobie poradzę, inni mają gorzej”, bo jeżeli któryś z powyższych problemów Cię dotyczy, zabierasz sobie możliwość powrotu do satysfakcjonującego i wystarczająco dobrego życia w najbliższej przyszłości. Nie jesteś sam, jesteśmy tu dla Ciebie.
Bibliografia
Sęk H. Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. PWN 2004 (2020)
Stankiewicz J., Moczulska M. Zaangażowanie pracowników i jego „druga strona”: pracoholizm i wypalenie zawodowe
Przegląd Organizacji, Nr 2 (889), 2014, ss. 25-30
www.sciencedaily.com
Sęk H. Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. PWN 2004 (2020)
Stankiewicz J., Moczulska M. Zaangażowanie pracowników i jego „druga strona”: pracoholizm i wypalenie zawodowe
Przegląd Organizacji, Nr 2 (889), 2014, ss. 25-30
www.sciencedaily.com
Cieszymy się, że przeczytałeś nasz artykuł.
To oznacza, że interesujesz się zdrowiem
psychicznym swoim lub innych. Czujemy się w obowiązku wspomnieć, że
wypalenie zawodowe ma wiele twarzy, a
każdego człowieka dotyka w inny sposób.
Bardzo ważne jest rozpoznanie wypalenia zawodowego w jak najwcześniejszym stadium i podjęcie pracy nad jego wyleczeniem. Pamiętaj, wypalenie zawodowe to nie choroba, to nie powód do wstydu, to nie oznaka słabości. Warto umówić się na konsultację ze specjalistą, aby zadbać o swoją energię życiową.
Ten artykuł napisała dla Ciebie Małgorzata Zięta
Więcej informacji o autorce znajdziesz tutaj
Gdzie znajdziesz informacje o dodatkowych działaniach autorki?
