Jak wypalenie zawodowe może ranić najbliższe osoby?

16 Marzec 2023
Wiktoria Merchut

Wypalenie zawodowe jest czymś ewidentnie przeciążającym i utrudniającym życie osoby, która zmaga się z tym problemem. Nie możemy jednak zapomnieć, że wypalenie zawodowe w dużym stopniu przekłada się również na życie bliskich tych osób. Gdy ktoś nam bliski znajduje się w tym martwym punkcie, a zwłaszcza gdy pracuje z domu (jako, że w ostatnich czasach bardzo popularna stała się praca zdalna),  trudno mu oddzielić te dwie strefy życia, dlatego często ofiarami wypalenia zawodowego stają się także inni domownicy. 

Stres związany z pracą negatywnie przekłada się na życie prywatne, a problemy w życiu prywatnym wpływają negatywnie na pracę. Tak powstaje błędne koło. 

W tym artykule dowiesz się:

  • jak wypalenie zawodowe może negatywnie wpływać na najbliższe osoby
  • jak zareagować, gdy podejrzewasz u bliskiej osoby wypalenie zawodowe
  • jak i dlaczego warto podjąć działanie i skierować się do specjalisty

Stresujące przyjemności

URLOP

Urlop jest czasem bardzo wyczekiwanym przez większość osób aktywnych zawodowo. To czas na reset, odpoczynek, wyjazd, wakacje czy szansa na więcej chwil z najbliższymi. A co czas bez pracy może oznaczać dla osoby borykającej się z wypaleniem zawodowym?

  • ciągłe myślenie o pracy
  • strach na myśl o powrocie do pracy
  • bóle brzucha, zaparcia
  • brak skupienia się na urlopowych planach, rozproszenie uwagi
  • problem z komunikacją z bliskimi
  • niechęć do wyjścia z domu, zaplanowania wyjazdu
  • brak zainteresowania tym, co się dzieje podczas wypoczynku
  • skargi na zmęczenie i brak energii

Te wszystkie objawy, wpływają bezpośrednio na najbliższych spędzających z tą osobą czas. W rezultacie może to obrócić się w okres napięcia, zdenerwowania, irytacji, kłótni i licznych przykrości. 

CZAS Z NAJBLIŻSZYMI

Dla wielu osób aktywnych zawodowo, czas po pracy spędzony z rodziną jest tą lepszą porą całego dnia. Najbliżsi są źródłem wsparcia, bliskości. W zdrowych relacjach opartych na obustronnym szacunku możemy znaleźć świetnych słuchaczy i osoby akceptujące to, kim jesteśmy. W pędzącym świecie każda chwila z bliskimi jest cenna. A jak może to wyglądać u osób z wypaleniem zawodowym? Pojawić się mogą:
  • rozluźnienie relacji
  • niechęć do rozmowy
  • brak zainteresowania rozmową 
  • nie zwracanie uwagi na to, czego inni od nas potrzebują
  • liczne spięcia, kłótnie
  • poczucie braku zrozumienia
  • poczucie braku kontroli nad swoją najbliższą przestrzenią
  • obawa, że to co się przeżywa może być trudne do wytłumaczenia innym
Dom staje się często polem minowym. Nigdy nie wiadomo, który temat, które słowa czy reakcje wywołają wybuch. Dla wszystkich domowników współżycie staje się udręką. Dom, który z zasady ma być miejscem bezpiecznym, staje się miejscem smutnym i przygnębiającym, w którym trudno odnaleźć poczucie bezpieczeństwa.
 
WSPÓLNA SYPIALNIA

Dla wielu par dzielenie sypialni jest ważną częścią intymności. Bliskość, poczucie bezpieczeństwa, dotyk ukochanej osoby to elementy budujące relację. A jak może wyglądać życie intymne u osoby z wypaleniem zawodowym?

  • Bezsenność
  • Niespokojny sen
  • Poranne rozdrażnienie 
  • Brak ochoty na seks
  • Nieudane próby zbliżenia mogące wzbudzać wyrzuty sumienia
  • Brak ochoty na bliskość

Dla wielu par ograniczenia w sypialni stają się źródłem frustracji. Zarówno problemy seksualne jak i kwestia wypalenia zawodowego to trudne tematy do rozmów, które tu nakładają się potęgując problem.


Wzajemne zrozumienie

Ważne jest to, że często bez odpowiedniej wiedzy psychologicznej najbliżsi nie rozumieją z czym zmaga się osoba z wypaleniem zawodowym. Może być to dla nich problem przejściowy, chwilowy „dołek”. Często jednak taka osoba wymaga potrzeby specjalisty. 
Okres wypalenia zawodowego to czas wzmożonej potrzeby zrozumienia się dla obu stron. Warto uważnie i z empatią przyjrzeć się komuś bez brania do siebie tego, co przeżywa, by móc zauważyć czy nie dzieje się coś złego. 
Przykładowe pytania jakie możemy zadać bliskiej osobie z podejrzeniem wypalenia zawodowego:

  1. Czy jest coś co mogę dla ciebie zrobić?
  2. Czy mogę cię w jakiś sposób odciążyć? 
  3. Ostatnio masz dużo na głowie. Czy potrzebujesz porozmawiać? Jeśli tak, to jestem tu dla ciebie.
  4. Czy czujesz się przemęczony/przemęczona? 
  5. Czy chciałbyś/abyś podzielić się tym, co ostatnio przeżywasz? Chcę cię lepiej zrozumieć. 
  6. Czy jest coś na co masz ochotę? Może zrobimy to wspólnie? 
  7. O czym ostatnio najczęściej myślisz? 


Miecz obusieczny

W każdym z wyżej przedstawionych przypadków mamy do czynienia z obusiecznym mieczem. 
Wypalenie zawodowe rani nie tylko osobę zmagającą się z tym problemem, ale również jej najbliższych. Warto podkreślić, że objawy wypalenia zawodowego konsekwentnie niszczą  fundamenty bliskich relacji. 

Osoby pracujące mogą próbować odreagowywać stres w domu na innych domownikach. Co jest oczywiste i warte wyraźnego podkreślenia - nie robią tego z premedytacją. Poczucie życia w martwym punkcie, pod ścianą;  brak perspektywy, wrażenie przebywania w klatce, z której nie można uciec - to wszystko często wiąże się z przenoszeniem całego bagażu na najbliższych, gdyż to tam osoby z wypaleniem zawodowym czują, że mogą dać jedyny upust narastającym negatywnym emocjom. Zjawisko, w którym człowiek zastępuje obiekt rzeczywisty innym, bardziej niewinnym i mniej zagrażającym nazywane jest przemieszczeniem. To rodzaj mechanizmu obronnego, kiedy to osoby zmagające się z frustracją powstałą w wyniku pracy, przenoszą negatywne emocje na najbliższych. 

Jak rozpoznać wypalenie zawodowe?

By konflikty w domu nie narastały, istotne jest zdiagnozowanie problemu, z którym zmaga się osoba z podejrzeniem wypalenia zawodowego. Często symptomy wypalenia zaburzają mu prawidłowy osąd własnej sytuacji. Tu z pomocą mogą przyjść bliscy, którzy będą znać objawy wypalenia zawodowego. 

Zatem jak je rozpoznać u najbliższych?

  • Niechęć do pracy, do pójścia do niej
  • Częstsze korzystanie z okazji, by nie pojawić się  w pracy
  • Utrata satysfakcji z wykonywanej pracy, znudzenie nią
  • Wyczerpanie fizyczne, zmęczenie, utrata energii
  • Brak czerpania przyjemności z różnych czynności, które wcześniej sprawiały dużą radość
  • Bezsenność, problemy ze snem
  • Depresyjny nastrój, przygnębienie
  • Łatwe irytowanie się, drażliwość, wybuchy złości 

To tylko kilka podstawowych objawów, które już mogą wzbudzić w nas podejrzenia, że z bliską nam osobą coś dzieje się nie tak. Dużo łatwiej rozpoznać problem, gdy możemy wyłapać jego symptomy. Im wcześniej tego dokonamy, tym pomoc okaże się skuteczniejsza. Zapoznaj się z obszerniejszą listą objawów wypalenia zawodowego.

Znamy symptomy i co dalej?

Co zrobić, gdy już rozpoznamy oznaki sugerujące, że mamy do czynienia z wypaleniem zawodowym u bliskiej osoby?
Warto przeprowadzić otwartą rozmowę i zaproponować kilka opcji, które mogą być przydatne (w zależności od preferencji i możliwości osoby zmagającej się z wypaleniem zawodowym): 

  • Zaoferowanie wsparcia, wyrozumiałości, kontaktu z bliskimi
  • Zaoferowanie dopasowanej do preferencji danej osoby formy odpoczynku, spotkania z pozytywnymi dla danej osoby ludźmi
  • Zaproponowanie testu online do bardzo wstępnego rozpoznania ryzyka wypalenia zawodowego
  • Zaproponowanie terapii, pomoc w wybraniu psychoterapeuty oraz wsparcie w trakcie jej trwania
  • Zasugerowanie ewentualnej redukcji godzin pracy, zmiany stanowiska lub pracy w ogóle
  • Zasugerowanie odłączenia się od pracy po jej godzinach ( wyłączenie telefonu i laptopa służbowego) i wsparcia w egzekwowaniu podziału na pracę i życie prywatne
  • Zapewnienie o stabilności finansowej lub ewentualnej pomocy finansowej
Pamiętajmy jednak, że są to wskazówki. To, którymi się pokierujemy zależy od sytuacji i natury problemu u osoby z wypaleniem zawodowym. Zwróćmy również uwagę na to, że mimo szczerej chęci pomocy, osoba z wypaleniem zawodowym może stawiać nam czynny opór i zaprzeczać istnieniu problemu, nawet przez długi czas. Na zaproponowanie terapii, może zareagować, że to nie u niej jest problem a u innych, więc czemu to ona ma iść na terapię? Na propozycję wyłączenia telefonu, może zareagować silną obawą, że bez niej firma się rozpadnie. Warto przygotować się na opór, by móc się mu przeciwstawiać ze spokojem i tłumaczyć pewne aspekty lub szukać razem innych rozwiązań. 


Nie zapominaj, że Ty też się liczysz

Bardzo istotne jest również zaznaczenie, że nie jesteśmy dla osoby zmagającej się z tym problemem terapeutami. 
Nie możemy brać wszystkiego na swoje barki, mamy być wsparciem, niekoniecznie kluczem do rozwiązania problemu. 
W tak trudnym czasie jakim jest wypalenie zawodowe goszczące w naszym domu, ważne jest również  zadbanie o samego siebie i innych bliskich przeżywających daną wyczerpującą sytuację. DBAJ RÓWNIEŻ O SIEBIE 😊






Bibliografia:
1. Łukasz Baka “ Konflikt między pracą i rodziną a wypalenie zawodowe. Pośrednicząca rola zasobów osobowych. Psychologia Społeczna tom 6”, 2011
2. wellbee.pl: https://wellbee.pl/blog/zdrowie-psychiczne/10-rad-wypalenie-zawodowe
3. charakterowania.pl https://charakterownia.pl/stres-zawodowy-a-relacje-rodzinne/ 
Cieszymy się, że czytasz nasz artykuł. To oznacza, że interesujesz się zdrowiem psychicznym swoim lub innych. Czujemy się w obowiązku wspomnieć, że wypalenie zawodowe ma wiele twarzy, a każdego człowieka dotyka w inny sposób. 
Bardzo ważne jest rozpoznanie wypalenia zawodowego w jak najwcześniejszym stadium i podjęcie pracy nad jego wyleczeniem. Pamiętaj, wypalenie zawodowe to nie choroba, to nie powód do wstydu, to nie oznaka słabości. Warto umówić się na konsultację ze specjalistą, aby zadbać o swoją energię życiową.

Ten artykuł napisała dla Ciebie Wiktoria Merchut

Więcej informacji o autorce znajdziesz tutaj
Szukaj