Overthinking - czy myślisz za dużo?
26 lipiec
Wiktoria Merchut
W tym artykule dowiesz się:
- czym jest "overthinking"?
- jakie są przykłady z życia codziennego
- jakie są źródła nadmiernego myślenia
- jak radzić sobie z nadmiernym myśleniem
A ja ciągle myślę i myślę
Bardzo znane jest teraz określenie "overthinking" - czyli po prostu myślenie za dużo. Co ono oznacza w praktyce? Osoby tzw. "overthinkerzy" nie mogą oderwać się od ciągłego analizowania, planowania, przemyśliwania spraw raz po raz. Czasem nawet trywialne sprawy w ich odczuciu wymagają dłuższego drążenia. Zwykły plan dnia, staje się co chwilowym sprawdzaniem co już zrealizowaliśmy, a co jeszcze do zrobienia, w rezultacie pochłaniając masę czasu. Spotkania towarzyskie zamieniają się w analizowanie każdego wypowiedzianego zdania, nawet długo po odbytym spotkaniu.
Dzień z życia Pani Natalii, która myśli za dużo
Pani Natalia wstała w sobotni poranek. Dzień zaczęła od powtarzania w głowie wszystkiego co dziś zaplanowała: „Poranna toaleta, ubrać się, śniadanie, posprzątać, wyjść na kawę z Joanną,…”. Myjąc zęby wciąż analizowała wczorajszą kolację z mężem. „Powiedział, że kurczak był dobry, ale sos nie w jego stylu. Co oznacza „jego styl”? Może nie chodziło o sos, a o coś innego? Ziemniaki też mu nie smakowały, widziałam to. W ogóle był jakiś markotny, ale mówił, że przesadzam. Zawsze je szybko i z apetytem, wczoraj jadł wolniej…”.
Po porannej toalecie przyszedł czas na wybór ubrania. Pani Natalia stała przed szafą już 15 minut dalej nie mogąc się zdecydować co ubrać. „Na sukienkę chyba za zimno. Ta spódnica nie pasuje do tej zielonej bluzki. Może wygodniejsze spodnie, skoro mam wyjść na miasto.”
Po wybraniu stroju, pani Natalia zeszła na dół do kuchni, by zrobić śniadanie, a i to było nie lada wyzwaniem. Tyle produktów, śniadanie na słodko czy na słono, szybkie czy bardziej czasochłonne, lekkie czy sycące? W trakcie robienia śniadania zaczęła rozmyślania na temat spotkania z Joanną. Ostatnio nie zgadzały się w paru kwestiach, chociaż temat został zażegnany, jednakże pani Natalia ciągle to analizowała. „Ewidentnie spotyka się ze mną, tylko dlatego, że nasi mężowie razem pracują. Nie ma innej opcji. Gdybym nie zaproponowała spotkania, pewnie by nawet o mnie nie pomyślała. Za miesiąc są jej urodziny, może dlatego się zgodziła, by nas zaprosić, by mieć więcej gości, ale kto by chciał takiego gościa jak ja, ja nie umiem wybierać prezentów…”.
To tylko przykładowa sytuacja, przedstawiająca tylko poranek osoby "overthink’ującej". Ale tak w przybliżeniu wygląda cały jej dzień. Każda czynność, każde wydarzenie czy zajęcie jest „nagradzane” ogromem myśli, które nie tylko przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu, ale wręcz je utrudniają. Życie zawodowe, rodzinne, towarzyskie stają się dla takich osób polem do ciągłego rozważania i analizowania.
Umysł osoby z "overthinking'iem"
To ciągłe analizowanie wiąże się często z tym, że dana osoba nieustannie sprawdza różne możliwości, przyczyny czy skutki danych działań mając przekonanie, że brakuje jej wiedzy by móc podjąć ostatecznie dobrą decyzję. Stąd ciągłe rozmyślanie w celu znalezienia nowych informacji, które potwierdziłyby słuszności jakiegoś osądu czy działania. To prowadzi do większej ilości stresu, zmęczenia, a nawet poirytowania.
Cieszymy się, że przeczytałeś nasz artykuł.
To oznacza, że interesujesz się zdrowiem
psychicznym swoim lub innych. Czujemy się w obowiązku wspomnieć, że
wypalenie zawodowe ma wiele twarzy, a
każdego człowieka dotyka w inny sposób.
Bardzo ważne jest rozpoznanie wypalenia zawodowego w jak najwcześniejszym stadium i podjęcie pracy nad jego wyleczeniem. Pamiętaj, wypalenie zawodowe to nie choroba, to nie powód do wstydu, to nie oznaka słabości. Warto umówić się na konsultację ze specjalistą, aby zadbać o swoją energię życiową.
Źródło overthinking'u
Najczęściej źródeł tego wzmożonego myślenia upatruje się w:
- lęku przed tym, co nas czeka, a co jest nieznane
- lęku przed byciem ocenianym, która może wynikać z naszego dzieciństwa, niskiej samooceny, czy negatywnego towarzystwa ludzi, którymi się otaczamy.
- nadmiernym perfekcjonizmie i chęci, aby wszystko szło zawsze po naszej myśli, co niestety jest niemożliwe.
Overthinking może skupiać się na rozmyślaniu o przyszłości, ale także o przeszłości. Nasze przeszłe porażki, smutne doświadczenia, kłótnie, nieoczekiwane zmiany życiowe, nadmiernie rozpamiętywane i analizowane mogą na stałe wejść w repertuar codziennych rozmyślań, a nawet je zdominować.
Jak sobie z tym poradzić?
Wiadomo, że powiedzenie osobie przesadnie myślącej „przestań tyle myśleć”, to jak powiedzieć osobie z depresją „przestań się smucić”. Co zatem może zrobić osoba, która zauważa u siebie problem z overthinking’iem?
- Ustal czas na podjęcie decyzji: spróbuj ustalić granice rozmyślania nad danym tematem adekwatnie do wielkości problemu; np. na wybór ubrania mam 5 minut, a na obiad 10 minut.
- Skup się na tu i teraz: staraj się skupiać na zadaniach dnia codziennego, nie wybiegaj myślami daleko w przyszłość.
- Wyznacz małe cele: dalekosiężne plany i cele mogą przytłoczyć i sprawić, że będziesz czuć ogromną presję; stąd wyznaczanie małych celów, możliwych do zrealizowania w krótkim czasie jest jak najbardziej wskazane dla osób zmagających się z przesadnym rozmyślaniem; na koniec dnia warto powiedzieć sobie: "to był udany dzień" i poczuć zadowolenie z tego, co się wyniosło z tego dnia, czego nauczyło, co zrobiło.
- Stwórz dziennik wdzięczności: codziennie zapisuj trzy rzeczy, za które jesteś wdzięczny/a - to może być coś naprawdę małego, ale warto o tym pomyśleć, przywołać, zapisać i przeczytać na głos, by przywołać dobre emocje - śmiech z żartu sąsiada, wesoła sytuacja na ulicy, telefon od znajomego, czy spacer po parku w słoneczny dzień.
- Oderwij się od myślenia: wyjdź na spacer, zadzwoń do kogoś, poczytaj książkę, ugotuj coś dobrego, zrób to co cię odpręża i daje ukojenie
- Powiedz sobie STOP: gdy zauważysz, że za bardzo i za długo drążysz temat, analizujesz, rozkładasz na czynniki pierwsze, powiedz sobie stanowcze STOP i przekieruj myślenie na teraźniejsze tematy.
- Terapia: pójście na terapię i skorzystanie z odpowiedniego zestawu narzędzi jakim dysponuje psycholog może pomóc, gdy czujemy, że sami nie dajemy sobie rady.
- Budowanie lepszej samooceny: wiele wskazuje na to, że większe poczucie sprawstwa i kontroli wpływa pozytywnie na radzenie sobie z nadmiernym rozmyślaniem; mając poczucie, że to ja kieruję swoim życiem, wyznaczam jego bieg, że moje cechy i umiejętności przyczyniają się do sukcesów, pomagają w akceptacji siebie i tego co od nas siłą rzeczy niezależne; porównywanie siebie z innymi nie jest dobrą drogą, ten czas lepiej poświęcić na doskonalenie i poznanie siebie.
Overthinking, a wypalenie zawodowe
Czy u osób zmagających się z wypaleniem zawodowym możemy zauważyć również problem z overthinkingiem? Oczywiście, że tak. U takich osób również pojawia się nieprzyjemna gonitwa myśli, od której ciężko uciec:
- ciągłe zamartwianie się co będzie gdy rzucę pracę, czy sobie poradzę
- nadmierne analizowanie wypowiedzi szefa czy współpracowników
- doszukiwanie się oznak zwiastujących coś strasznego wśród najprostszych rozmów czy maili
W przypadku wypalenia zawodowego nieustanne wybieganie w przyszłość, planowanie, poczucie że nie można wszystkiego przewidzieć powoduje narastanie frustracji. Osoby czują się bezsilnie i bezradne a zagubienie się w natłoku myśli dolewa oliwy do ognia. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i stosowanie metod zatrzymywania gonitwy myśli.
Bibliografia:
- Christel Petitcollin “Jak mniej myśleć dla analizujących bez końca i wysoko wrażliwych”
- Guy Trédaniel Éditeur 2010; polska edycja Wydawnictwo JK 2019
- DENTONET: https://dentonet.pl/jak-pokonac-paraliz-analityczny/#gref
- testosterone.pl: https://testosterone.pl/wiedza/czym-jest-overthinking/
Ten artykuł napisała dla Ciebie Wiktoria Merchut
Więcej informacji o autorce znajdziesz tutaj