Downshifting-jak-redukcja-biegu-moze-uchronic-od-wypalenia-zawodowego — Inicjatywa NIEWYPALSIĘ Fundacji Teraz Człowiek wspiera profilaktykę i leczenie wypalenia zawodowego

Downshifting – jak “redukcja biegu” może nas uchronić od wypalenia zawodowego

5 wrzesień 2023

Paulina Rafalska

Najprawdopodobniej każdy z nas w większym lub w mniejszym stopniu doświadcza konsekwencji życia we współczesnym świecie. Nie zawsze jesteśmy w stanie zignorować narzucanej przez społeczeństwo narastającej presji czasu, wyników i osiągnieć. Nie będąc w stanie przeciwstawić się temu, dołączamy do biegu. Jak pisze w swojej książce Carl Honoré „Pochwała powolności”: „Śpieszy nam się tak bardzo, że każda osoba i każda rzecz, która nas spowalnia, staje się naszym wrogiem. Takie są właśnie konsekwencje naszej obsesji szybkości i oszczędzania czasu”.

W rezultacie cierpią na tym nasze relacje – z samym sobą i z innymi. Skupieni na wiecznym „wyścigu szczurów” gubimy po drodze poczucie sensu i bezpowrotnie tracimy szansa za szansą na przeżywanie wartościowych chwil. A jak twierdzi Ellen J. Langer, psycholog badająca m.in. iluzję kontroli, uważność i procesy podejmowania decyzji.: „Życie składa się tylko z chwil, nic więcej. Więc jeśli sprawisz, że chwila ma znaczenie, wszystko ma znaczenie.”

W tym artykule dowiesz się:

·        Czym jest downshifting
·        Jakie są przyczyny downshiftingu
·        Dlaczego downshifting uznaje się za metodę profilaktyki wypalenia zawodowego
·        Jakie są korzyści wynikające z downshiftingu

Cieszymy się, że czytasz nasz artykuł. To oznacza, że interesujesz się zdrowiem psychicznym swoim lub innych. Czujemy się w obowiązku wspomnieć, że wypalenie zawodowe ma wiele twarzy, a każdego człowieka dotyka w inny sposób.

Bardzo ważne jest rozpoznanie wypalenia zawodowego w jak najwcześniejszym stadium i podjęcie pracy nad jego wyleczeniem. Pamiętaj, wypalenie zawodowe to nie choroba, to nie powód do wstydu, to nie oznaka słabości. Warto umówić się na konsultację ze specjalistą, aby zadbać o swoją energię życiową.

Czym jest downshifting?

W reakcji na ten pęd dzisiejszego świata na znaczeniu i popularności zyskują inicjatywy, ruchy i koncepcje zachęcające do spowolnienia, a także skromniejszego i jednocześnie pełniejszego życia. Szeroko znana jest filozofia slow life, której istotą jest „życie w zgodzie ze sobą, w swoim własnym tempie i we własnym rytmie”.

Rezultatem przyjęcia tej filozofii coraz częściej jest Downshifting. Jest to zjawisko szeroko znane na świecie. Powstał on w latach 90 XX wieku w reakcji na ciągły wzrost nadgodzin i w krótkim czasie spopularyzował się w innych krajach. W ostatnich latach zyskuje na popularności również w Polsce. Oryginalnie oznacza to zmniejszenie prędkości jazdy poprzez redukcję biegu na niższy. Natomiast w kontekście zmian światopoglądowych to w pełni świadome i dobrowolne zwolnienie tempa życia poprzez redukcję zatrudnienia bądź zmianę stanowiska, na takie, które jest mniej eksponowane i nie wiąże się z presją i wysokim stresem, ale zazwyczaj jest też mniej dochodowe. Nie rzadko są to sytuacje gdzie osoby z kluczowych, często kierowniczych stanowisk w dużych organizacjach decydują się na zawody związane z pracą mało wymagającą umysłowo, fizyczną, gdzie powtarzalność i rutyna dają duże korzyści psychologiczne. Osoby decydując się na ten krok akceptują fakt, że ich decyzje zawodowe zapoczątkują efekt domina – zmiana pracy na mniej angażującą spowoduje najprawdopodobniej uszczuplenie ich finansów, a to z kolei wymusi zmianę przyzwyczajeń jak np. przejście z nadmiernej konsumpcji do bardziej oszczędnego i świadomego życia. Ten finalny efekt może być tak naprawdę też powodem, głównym motywatorem do rozpoczęcia procesu zmiany. Wiele osób podejmuje przełomowe decyzje zawodowe w związku z poszukiwaniem sensu w życiu i wyznawaniem nowych idei i wartości. Downshifting bardzo często wiąże się z migracją do mniejszych miast bądź wsi, gdzie otoczenie bardziej sprzyja spokojnemu życiu.

Decyzja o zmniejszeniu tempa życia często wynika z doświadczania trudnych sytuacji zarówno z życia prywatnego (jak konflikty, choroby, śmierć bliskich) jak i też zawodowych. Bywa, że staje się reakcją na wypalenie zawodowe, strategią do odbudowania swoich zasobów, by finalnie prowadzić życie bogatsze niż przedtem. Warto jednak mieć na uwadze, że downshifting jest też strategią uniknięcia wypalenia i wpisuje się w jego profilaktykę. Psychologiczne przyczyny decyzji o „redukcji biegu” są związane z pragnieniem zatroszczenia się o swój dobrostan i potrzeby, które do tej pory spychane były na dalszy plan (np. potrzeby rozwoju, sprawczości, bycia w relacji z bliskimi, życiowej równowagi). Przewartościowanie swojego życia i zmiana priorytetów pozwala na wyrwanie się z dzikiego pędu dzisiejszego świata. W tym kontekście downshifting może być rozwiązaniem, które pozwala uniknąć przykrych psychologicznych konsekwencji, w tym wypalenia zawodowego, a także pozwala na szybsze odbudowanie sił po kryzysie.

Dzieje się to poprzez:

Znalezienie równowagi między pracą a życiem osobistym

Downshifting zachęca do zerwania z „kultem pracy”, ograniczeniu jej roli w życiu i nadaniu ważności innym wartościom, by osiągnąć harmonię. Świadomy i przemyślany podział czasu na pracę, odpoczynek, realizację pasji, dbanie o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne, czas dla siebie i bliskich może pomóc w dbaniu o dobrostan, a także w zapobieganiu wypaleniu zawodowemu.

Dążenie do prostoty

Współczesny świat narzuca nam przymus posiadania coraz większej ilości rzeczy. Jesteśmy uwodzeni wizją, że przybliży nas to do poczucia szczęścia. W rzeczywistości rzadko nasza konsumpcja przekłada się na większą satysfakcję i spełnienie, a nawet wzmaga w nas poczucie frustracji i pustki. Nie da się ukryć, że jednym z głównych powodów intensywnej pracy jest dążenie do wzbogacenia się, aby było stać nas na więcej rzeczy. Downshifting z kolei zachęca do zastanowienia się nad koniecznością posiadania coraz więcej i proponuje alternatywne rozwiązanie: rezygnując z nadmiernej pracy zyskujemy czas i energię na to, co nie materialne. Możemy skoncentrować się na twórczym rozwoju, prostocie, minimalizmie i relacjach z bliskimi. Są to wartości nie związane z posiadaniem rzeczy, materialnym wzbogacaniem się. Nie są uzależnione od ilości zarobionych pieniędzy, za to mogą dać nam poczucie spełnienia, wzrostu i równowagi. Dają nam zasoby do regeneracji i mentalnego wzmocnienia.

Przywrócenie kontroli

Wielu osób odczuwa utratę kontroli nad swoim życiem w wyniku wysokich wymagań zawodowych i nieustannego pędu. Pojawia się uczucie „znalezienia się w pułapce” i myśli, że „nic od nas nie zależy”. Downshifting wymaga zastanowienia się nad dotychczasowym życiem i przemyślenia kierunku, w jakim chce się podążać i z czego jesteśmy gotowi zrezygnować, jak chcemy żyć, jak ma wyglądać nasza codzienność. Konfrontacja z tym przywraca sprawczość, mobilizuje do poczucia pełnej odpowiedzialności za siebie, ale jednocześnie daje też siłę. Finalnie downshifting pozwala na odzyskanie kontroli, decydowanie o własnym tempie życia i skoncentrowanie się na tym, co najważniejsze.

Zmniejszenie poziomu stresu

Downshifting zachęca do zmniejszenia tempa życia i uwolnienie energii, która jest pochłaniana przez wieczny „wyścig szczurów”, presję, która wzrasta wraz z każdym awansem, ciągłą ekspozycją społeczną związaną z pracą na wysokich stanowiskach. Redukcja biegu ogranicza stresory pojawiające się w pracy, które rzutują na ogólne funkcjonowanie. Pozwala na zdrowsze podejście do pracy i zmniejszenie presji związanej z wymaganiami zawodowymi. Można to osiągnąć poprzez zmniejszenie liczby godzin pracy, wyeliminowanie nadmiernych obowiązków i skoncentrowanie się na najważniejszych zadaniach.

Odpoczynek i dążenie do regeneracji

Downshifting daje więcej czasu na odpoczynek i regenerację. Rezygnując z nadmiarowej pracy stwarza warunki do zadbania o swoje zdrowie psychiczne i fizyczne. Przewartościowanie swojego życia pozwala na uzyskanie większej ilości czasu na sen, relaks, aktywność fizyczną i inne metody odprężania się, co pomaga uniknąć negatywnych stanów jak wypalenie zawodowe. Osoby decydujące się na redukcję tempa życia często przeprowadzają się z dużego miasta do mniejszego lub na wieś. Z jednej strony wiąże się to ze zbyt wysokimi kosztami życia przy ograniczeniu pracy, z drugiej zaś z trudnościami w pogodzeniu nowej filozofii życia z agresywnym rytmem dużych miast. Hałas, zatłoczenie, wszechobecny pośpiech i nadmierny konsumpcjoninzm to pożeracze energii, które negatywnie wpływają na dobrostan. Dlatego można zauważyć, że coraz więcej osób decyduje się na zamieszkanie w mniejszych miastach, gdzie łatwiej jest zadbać o regenerację, zrównoważony spokojny tryb życia.

Odkrywanie sensu i pasji

Downshifting zachęca do refleksji nad wartościami i pasjami w życiu. Praca bardzo często nie daje nam przestrzeni na realizację pasji i kultywowania naszych wartości. Jeżeli po pracy mamy na to czas i energię, zazwyczaj pozostaje to w równowadze. Natomiast, jeżeli praca stanowi najważniejszy aspekt naszego życia, nie mamy już przestrzeni na zaspakajanie naszych potrzeb. Tracąc kontakt z tym, co nas pobudza, ożywia i inspiruje możemy zacząć tracić sens. Praca, która nie jest zgodna z naszymi pasjami i wartościami, a jednocześnie zabiera dużo cennego czasu i energii może doprowadzić do negatywnych konsekwencji takich jak choćby wypalenia zawodowe lub cicha rezygnacja (quiet quitting). Dlatego tak wiele osób pociąga wizja downshiftingu. Zwolnienie tempa życia pozwala na skoncentrowanie się na tym, co dla nas naprawdę ważne. Osoby decydujące się na redukcję biegu często decydują się na zmianę kariery lub pracy na rzecz czegoś, co jest zgodne z ich pasjami i wartościami.

Zwiększenie autonomii

Downshifting daje większą autonomię w podejmowaniu decyzji dotyczących pracy. Osoby chcące zmniejszyć tempo decydują się na alternatywne rozwiązania w życiu zawodowym jak: mniejszy bądź elastyczny wymiar pracy, praca zdalna, samozatrudnienie, praca w innej branży i/lub na niższym stanowisku. W ostatnim czasie na popularności w Polsce zyskuje również ruch FIRE (Financial Independence Retire Early), którego założeniem jest szybkie osiągnięcie niezależności finansowej, zaprzestanie pracy i kontynuowanie życia na podobnym jak dotychczas poziomie bez polegania na systemie emerytalnym. Każde z tych rozwiązań (w różnym zakresie) daje szansę na przybliżenie się do autonomii, do niezależności od pracy. A to z kolei pozwala na większą kontrolę nad własnym życiem, nie tylko zawodowym i możliwość dopasowania pracy do swoich indywidualnych potrzeb i preferencji.

Coraz bardziej popularny Downshifting może nam jako społeczeństwu dać cenną i potrzebną naukę jak zwolnić tempo, aby przyjrzeć się bardziej krytycznie oczekiwaniom i wymaganiom jakie stawia nam otoczenie, a także nierzadko, my sami. Korzyści płynące z wprowadzenia zmiany takie jak m.in.: znalezienie równowagi między sferami życia, odkrywanie sensu i pasji, przywrócenie kontroli, kierowanie się nowymi wartościami, zwiększenie autonomii, zmniejszenie stresu, wewnętrzna regeneracja mogą być nieocenione w codziennych staraniach o nasz dobrostan i przeciwdziałanie kryzysom takich jak wypalenie zawodowe.